RIMSKA DRŽAVA...

 

Ako se oslonimo na legendu i pričanje  o tome kao je nastao večiti grad Rim…

Rimska država stvorena je na obali reke Tibar, na Apeninskom poluostrvu, a Rimje osnovan od strane braće blizanaca Romula i  Rema, koji su potomci Eneje Trojanskog, a rođeni od majke sveštenice Silvije i oca boga Marsa. Kralj grada Alba Longe po imenu Amulije zatvorio je je ova dva mala dečaka u kovčeg i baca ih u reku Tibar, ali ih pronalazi vučiva, koja ih odgaja na svom mleku, a o njima se brine jedan pastir. I tu gde ih je pronašla vučica podigli su 753 godine pre nove ere grad Rim, ali se pri gradnji posvađaše dva brata blizanca, te Romul ubi brata Rema, a grad dobi ime po Romulu - Roma, i postade prvi rex (kralj) Rima, a po legend maće ukupno 7 kraljeva...

Kad sagledamo kako je po legendi nešto stvoreno, onda da ponovimo da su prvi žitelji bila plemena, koji su pripadala rimskom gensu (klanu), a tih gensova bilo je 100. Njima se ubrzo pridružuje i sabelijsko pleme isto tako sastavljeno od 100 gensova ili klanova. Postojalo je i treće pleme, koje je bilo sastavljeno opet od 100 gensova ili klanova. Kod Rimljana jedina samoniklica bio je rimski gens, a prva plemena su ipak nastala na jednoj veštačkoj tvoreni, pojašnjava Fridrih Engels (“Poreklo porodice, privatne svojine i dražve”), gde je svako pleme moglo da tvrdi da je samo ono istinsko, drevno pleme. Fratrija je bila sastavljena od 10 gensova i nazivala se kod Rimljana kurija, a kurija je bilo ukupno 30. Rimski gens je sličan grčkom gensu, iako se Grcima uvek pripisuje veća razvijenost po svemu, a pravi grčki gens je pronađen i kod Indjanac Irokeza, ne zaboravimo to nikada…

Rimaljani su imali dakle svoje gradove, a njihovo uređenje odgledalo se u svemu ovome:

Između srodnika postojalo je nasledno pravo, mada je imovina po toj vrsta prava i običaja ostajala unutar klana ili gensa. I kod Rimljana vlada kao i kod Grka patrijarhat. Rimljani su imali najstariji pisani zakon, a on se zove “Zakon 12 tablica”, gde su naslednici deca, a ako nema dece naslednici mogu biti srodnici, ali samo po muškoj liniji, tako zvani „agnati“, jer Rimljani iz nasledstva isključuju sve po ženskoj liniji. Imovina treba da ostane unutar klana (gensa)...

I kod Rimljana dolazi do uvećavanja bogatstva, a imamo pojačanu monogamiju. Rimljani su imali zajedničaka mesta koja su im služila da sahrane svoje mrtve(groblja), a to smo do sada videli, imaju i Grci i Indijanci Irokezi. Mada neke patricije su u gradu imale svoje zajedničko mesto za sahranjivanje (raskošne grobnice). Rimljani su imali svoje prazničke svetkovine, obrede, rituale, mitologiju. Kod njih je bila obaveza da se brak ne može sklopiti unatar klana (gensa), i to je postao pisani običaj koji je dugo živeo, iako to nikad nije bio nikakav zapisani zakon. Muž i žena nisu mogli da imaju isto rodovsko ime, a prilikom udaje žena je gubila sva svoja građanska prava, čak ni ona, a ni njena deca ne mogu da naslede jednom njenog oca ili njenu braću....

Rimljani su imali zajedničku zemlju, kao što je i gens ili klan imao zajedničku zemlju, a delimično svi su bili zemljeposednici i pleme, i gens, čak i domaćinstvo. Veruje se da je Romul prvi izveo podelu zemljišta i da ju je dodelio pojedincima, a svakome po hektar. I kod Rimljana prisutna je obaveza među rodničkim drugovima, i to obaveza na obostranu vrstu zaštite i pomoći. Rimska država biće ta koja će na sebe uzeti obavezu zaštitnog prava, a kako ne bi dolazilo do nepravdi...

Kada su uhapsili Apija Klaudija čitav njegov klan oblači crninu, čak i njegovi personalni dušmani. Apije Klaudije bio je jedan od 10 članova kolegijuma koji je pravio zakone,  a taj kolegijum je bio nosilac ogromne vlasti. Nakon isteka roka, decemvri zajedno sa Apijem Klaudijem pokušavaju da uzurpacijom vlasti nastave i dalje vlast kolegijuma 449 godine pre naše ere. Zbog Klaudijeve samovolje i nasilnih mera, izbija ustanak koji je doveo do toga da decemvri ipak padnu sa vlasti. Apija Klaudija su uhapisli, a nakon toga je i umro…

Drugi punski rata trajao je od 218-201 godine pre nove ere, a vodio se između dve najveće robovlasničke države starog veka, Rima i Kartagine, a oko toga ko će imati veću prevlast u Sredozemlju, kao i zarad osvajanja nekih novih teritorija, kao i sticanje roobova, ovaj rat se završava porazom Kartagine. Dakle, za vreme trajanja ovog rata klanovi su se udrižili kako bi otkupili svoje drugove po rodu, ali senat stavja zabranu na to...

Rimljani su imali pravo da nose svoja gentilna imena, rodovska imena, sve dok se nije pojavilo doba careva, a oslobođeni su mogli da uzmu ime svog bivšeg gospodara, ali bez ikakvog gentilnog prava. U klan ili gens mogao je da se usvoji i primi stranac, i to uviđenje u porodicu bilo je slično inicijaciji kao i kod Indijanaca. Nema pomena o tome kakvo je bilo pravo po pitanju izbora, niti da li su mogli da smene svoje starešine, kao Idnijanci. Isprva su Rimljani dolazili do zvanja, ali samo putem izbora i naimenovanja...

Što se tiče kurije kod Rimljana ona je u sebi nosila vrlo važne javne funkcije, čak je bila i važnija nego što je fratrija recimo bila kod Grka. Svaka kurija izvodi svoje religiozne obrede, ima svoje sveštenstvo i svoje svetinje, a jedna od 10 kurija zove se “sveštenička kolegija”. Pleme je bilo sastavljeno od 10 kurija, a svako pleme ima svog starešinu, svog vojskovođu i svog vrhovnog sveštenika. Sva plemena činila su jedan rimski narod ili ono št ose kaže latinski “populus romanus”...

Rimljanin je bio samo onaj ko jeste član nekog klana ili gensa, a onda dalje i član neke kurije i nekog određenog plemena. Senat je vodio sve javne poslove, a senat čine  starešine njih 300 koji su se nazivali očevi  ili “patres”. Okupljali su se u senatu u veću najstarijih, što uostalom i govori njihov ime. Biraju se iz stalon jedne te iste porodice, i tako već imamo ono što se zove “plemensko plemstvo”. Takve porodice zovu se patricije, a imaju pravo na sva moguća zvanja. Senat odlučuje  o svemu, rešava mnoga važna pitanja, donosi nove zakone. O svemu tome odlučivala je i narodna skupština, tj. skupština kurija zvana “comitia curiata”. Narod  se grupisao u kurije, a kada se odlučuje svaka kurija od ukupno njih 30 ima pravo samo na jedan glas. Skupština kurija može usvojiti ili odbaciti neki zakon. Ona još bira više činovnike, čak bira i samog rex-a (kralja), a može da objavi rat (dok senat jedini može da sklopi mir), odlučuje kao da je ona najviši sud, posebno kad je posredi smrtna kazna za nekog Rimljanina. Uz senat i narodnu skupštinu postoji kod Rimljana dakle rex, ali što nije apsolutni kralj, a sličan je bazileusu kod Grka.. On je vrhovni vojskovođa, vrhovni sveštenik i predsednik nekih sudova. Rex nema građansku vlast, niti vlast da odlučuje o životu i slobodama svojih građana, ukoliko se to ne tiče disciplinske vlasti vojskovođe ili pak vlasti predsednika suda, a pri donošenju neke presude. Ovo zvanje rex ne može da se nasledi, a najverovatnije se rex bira samo od strane skupštine kurija...

U tom periodu rex-ova, Rimljani slično svojim uzorima Grcima žive u vrsti “vojne demokratije”, koja počiva na klanu, bratstvu i plemenu. Delimično kurije i plemena su kod Rimljana veštačke tvorevine, koje se formiraju po stvarnim samoniklim uzorima. Povlašćeno patricijsko plemstvo je takođe biljka samoniklica...

Stanovništvo grada Rima uvećalo se zbog mnogih osvajanja, zbog naseljavanja, zbog doseljavanja, zbog pokoravanja drugih naroda, te se tako povećao i broj nekih novih državljana. Svi oni bili su u Rimu slobodni ljudi, mogli su da poseduju zemljište, ali su morali da plaćaju porez, kao i da vrše vojnu službu. Nisu mogli da dobiju nikakvo zvanje, niti da učestvuju u skupštini kurija, niti u kavoj podeli plena, a podeli i to onda kada se delilo državno osvojeno zemljište. Oni su činili plebs koji nema nikakvog javnog prava, a kad se plebs jednom naoruža, on postaje velika pretnja. Bogatstva stečena prilikom trgovine i industrije, bila su u rukama plebsa. Dolazi do borbi između naroda tzv. populusu i plebsa…

Rex Servije Tulije donosi novi ustav, a po ugledu na grčki Solonov ustav, i stvara novu skupštinu, gde se nalazi i populus i plebejac zajedno. Svaki muškarac sposoban da nosi oružje delio se po imovnom stanju, na čak 6 klasa. Šesta najniža klasa bili su proleteri, i tu su bili svi manje imunćni, oni koji su oslobođeni službe i plaćanja poreza. U novoj narodnoj skupštini centurija, građani stupaju po četama, dakle vojnički, i dele se na centurije od po 100 ljudi, a svakoj centuriji pripadao je pravo na samo jedan glas. Prva klasa dala je 80 centurija, druga 22, treća 20, četvrta 22, peta 30 i šesta samo jednu. Konjanici uvek dolaze iz redova najbogatijih slojeva, te imaju 18 centurija, od ukupno 193 centurije, i čak većinu glasova 97. Konjanici i prva klasa imaju zajedno 98 glasova, tj. većinu, a kad se oni slože onda ne moraju da pitaju sve ostale, jer je svaka njihova odluka punovažno izglasana...

Nova skupština centurija ima sva politička prava. Iz Rimske države su sada istisnuta sva 3 stara rodovska plemena, i vodi se čitav niz novih političkih prava, 4 teritorijalna plemena, gde svako stanuje u samo jednoj gradskoj četvrti grada. I tako je Rim pre ukidanja rex-a (kraljevstva) razbio drevno društveno uređenje koje je počivalo samo na krvnim vezama, stvorivši novo državno uređenje koje se sada zasniva samo na teritorijalnoj podeli i na imovinskoj nejednakosti. Javnu vlast čini građanstvo, koje je obavezno da služi vojni rok, a robovi proleteri su isključeni iz vojne službe i lišeni prava nošenja oružja. Poslednji rex bio je Tarkvinije Oholi, uzurpator, umesto koga su dovedena dvojica vojskovođa ili konzula. Patricijsko plemstvo se sada utopilo u novu klasu velikih zemljoposednika i vlasnika novca, a svi grabe zemlju od seljaka, i koriste svoje robove za obradu zemljišta, tj. imanja, a što je dalje dovelo do toga da Italija tako ostane bez svog stanovništva, čime je tako trasiran put da ih naslede nemački varvari, Kelti i Nemci...